یادداشت/ ضرورت هوشمندسازی صنعتی در صنعت فولاد

محمدرضا کریمی- مدیر توسعه بازار و روابط عمومی گروه صنعتی سدید

در طی سالهای اخیر توجه به تحولات دیجیتالی و هوشمندسازی در صنایع متنوع بر اساس انقلاب چهارم صنعتی، مورد توجه بنگاه های مختلف قرارگرفته است. این موضوع در ایران نیز با توجه به اینکه هوشمند سازی پدیده ای بدون مرزهای جغرافیایی می باشد، بشدت مد نظر قرارگرفته و حرکت به سمت و سوی علوم الکترونیکی، فناوری های پیشرفته اطلاعاتی، توسعه فرآینده های دیجیتالی و هوشمندسازی صنعتی در تجهیزات و کارخانه‌، با سرعتهای متفاوت در بخش های گوناگون در حال رخ دادن است.

با ظهور فناوری های جدید، بی شک بنگاه های اقتصادی نیز بی تاثیر نخواهند ماند و تغییرات مرتبط بر نحوه تولید مقرون به صرفه تر و رقابتی در جهان، قیمت، کیفیت تولیدات و ارائه خدمات و در نهایت بر روی عرضه وتقاضای مربوطه؛ اثرگذار خواهند بود. در واقع نیازهای مشتریان در انقلاب چهارم صنعتی میتواند بشدت متفاوت باشد و تنها ابزار مرتبط جهت برآورده شدن این نیازها، هوشمند سازی فعالیتها درحوزه تولیدات صنعتی و سایر بخش های خدماتی و بهره مندی از ابزارهای مرتبط و ایجاد زیر ساختهای مربوطه در این خصوص میباشد.

در این راستا ایجاد زیر ساختهای مهم و حیاتی درمسیر فرآیند هوشمند سازی در صنایع مادر بعنوان صنایع بالادستی در بخش های مختلف، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار خواهد بود. در این میان صنعت فولاد بعنوان محور توسعه و یکی از مهمترین موتورهای محرک اقتصادی و از زیر ساختهای اصلی در توسعه صنایع مختلف دیگردر تمام کشورهای جهان، می تواند از مهمترین و اولین صنایعی باشد که می بایست هوشمندسازی صنعتی در بخش های مختلف از معدن تا تولید نهایی را طی اقدامات متنوع با تخصیص منابع مرتبط و بر اساس یک برنامه جامع؛ در بر گیرد.

اجرای برنامه ها و طرح های تحول دیجیتال درمسیر هوشمندسازی نیز مستلزم ایجاد و یا توسعه مراکز تحقیق و توسعه و نوآوری های جدید در کارخانجات، ارتباط هر چه بیشتر صنعت و دانشگاه و در نهایت برخورداری از خدمات تخصصی شرکتهای مرتبط و تدوین طرح های توسعه ای استواربر مسیر فرآیند هوشمند سازی صنعتی است.

بیشک موضوع هوشمند سازی در صنعت فولاد شامل بخش ها و حوزه های مختلفی خواهد بود، که هر یک نیاز به برنامه ریزی های منسجمی دارد اما شاید مهمترین بخش در این میان توجه به زیرساختهای اساسی در صنعت فولاد شامل فناوری های تولید و کاهش مصرف انرژی است. هر چند بیشک مقاومت های مختلفی جهت اجرای این تغییرات بروز خواهد نمود اما جهت کاهش هزینه های تولید محصولات، کاهش آلایندگی ها و بهینه سازی مصرف انرژی؛ حرکت در این مسیر؛ ناگزیر می باشد.

در بخش فناوری های تولید فولاد، هم اکنون تولید فولاد سبز( تولید فولاد بدون استفاده از سوخت فسیلی و بهره گیری از منابع انرژی های تجدید پذیر در تولید برق مورد نیاز )، بعنوان راه حل جدید در کاهش ایجاد دی اکسید کربن در جهان مطرح و با سرعتهای متفاوت در کشورهای مختلف در حال عملیاتی شدن است اما طبق آخرین گزارشات و پژوهش های ارائه شده توسط مراکز معتبرعلمی، در سراسر جهان همچنان کوره های بلند با سوخت زغال سنگ بخش غالب تولید فولاد را در دست دارد که خود سبب ایجاد دی اکسید کربن و مسائل زیست محیطی مرتبط می شود و در واقع حرکت از سمت کوره های بلند قدیمی به کوره های قوس الکتریکی با سرعت کمی در جهان روبرو می باشد.

در بخش مصرف انرژی نیز صنعت فولاد در کشور در هر حال از یارانه‌های انرژی مختلفی استفاده می نماید که در صورت واقعی شدن نرخ های انرژی گاز و برق سبب تغییرات مهمی در نرخ تمام شده محصولات نهایی خواهد شد که از چالش های مهم این صنعت می باشد. در این میان کمبود برق و گاز در فصول مختلف سال سبب عدم اجرا شدن برنامه های عملیاتی در این حوزه گردیده که بر روی عرضه و تقاضای محصولات مختلف و قیمتهای نهایی اثر گذار می باشد.

بنابراین یکی از مهمترین اقدامات زیرساختی درصنعت فولاد در مسیرهوشمند سازی صنعتی، علاوه بر توجه به جایگزینی فناوری های جدید در تولید محصول؛ موضوع تامین انرژی می باشد که طی چندین دهه بواسطه قیمت ارزان و در دسترس بودن وعدم ناترازی در تولید و مصرف برق، ازاهمیت زیادی در راستای خودکفایی در تامین برق مورد نیاز این صنایع؛ برخوردار نبوده است.

در همین خصوص توجه به انرژی های تجدیدپذیر جهت تولید انرژی برق مورد نیازیکی از جمله مهمترین راهکارهای مهم درصنعت تولید فولاد در مسیر توسعه زیرساختهای هوشمند سازی است که بر همین اساس نیز مصوبات و قوانین مختلف حمایتی جهت رشد تولید برق و حمایت از انرژی های تجدید پذیر وضع شده است که جدیدترین آنها شامل برنامه وزارت نیرو جهت افزایش ظرفیت تولید برق کشور تا سطح ۱۰ هزار مگاوات طی یک برنامه چهارساله با همراهی صنایع، قانون مانع زدایی از توسعه صنعت برق و همچنین ماده ۱۶ قانون جهش تولید دانش بنیان، در راستای الزام واحدهای صنعتی با قدرت مصرفی بیش از یک مگاوات به تامین سالانه یک درصد از برق مصرفی از محل انرژی های تجدید پذیر طی پنج سال؛ می باشد که این موضوع حتی می تواند جدای از صنایع فولادی، مورد توجه سایر سرمایه گذاران در حوزه انرژی های تجدید پذیر نیز قرار گرفته و سبب رشد صنعت مربوطه گردد‌.