اجرای پنج گام اساسی برای دستیابی به کشاورزی پایدار

به گزارش روز شنبه سازمان حفظ نباتات کشور، «مسعود لطیفیان» افزود: با در نظر گرفتن اینکه استفاده از آفت‌کش‌های شیمیایی برای حفاظت از گیاهان از نظر زیست محیطی اقدامی در جهت ناپایداری سیستم های بهره برداری کشاورزی است، دستیابی به اهداف کلیدی سیاست‌های گیاه پزشکی کشور تنها با در نظر گرفتن اصول حفاظت از محیط زیست و سلامت انسان دارای ویژگی “پایداری” است.

وی اضافه کرد: طبق ماده ۳۱ قانون برنامه ششم توسعه فراهم نمودن امکانات مصرف بهینه سموم، دفع آفات نباتی و مبارزه زیستی و تدوین ضوابط آن برعهده سازمان حفظ نباتات می باشد؛ برای این منظور مدیریت کاهش مصرف آفت کشهای شیمیایی باید بسیار بلندپروازانه‌تر، خاص‌تر و شفاف‌تر از وضع کنونی باشد.

عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات علوم باغبانی کشور با بیان اینکه ایران در جایگاه دهم مصرف سم در دنیا قرار دارد، گفت: مصرف جهانی سم به ازای هرکیلوگرم محصول ۴۴۴ گرم می باشد که این میزان در ایران ۳۳ گرم است و طی سه سال گذشته ۱۵۰ قلم آفت کش های جدید کم خطر با غلظت مصرف پایین در هیأت نظارت بر سموم و۴۲ آفت کش بیولوژیک به تصویب رسیده است.

به گفته وی، منطقی ترین استراتژی مدیریت کنترل آفات در کشاورزی پایدار، شامل روش های زیست بوم شناختی هستند که علاوه بر پایداری، با استاندرادهای سلامت جهانی غذا نیز سازگار باشند، برای ترویج اصولی”توسعه پایدار کشاورزی” در حفاظت از گیاهانیک رویکرد تلفیقی برای همه زمینه های مربوط به سیاست کاهش مصرف سموم بر اساس پنج گام اساسی زیر توصیه می شود.

وی پنج گام را به حداقل رساندن استفاده از آفت کشهای شیمیایی با اصلاح قوانین ملی حفظ نباتات، شناسایی ، اندازه گیری و حذف “نقاط کور” در ارزیابی مخاطرات آفت کش های شیمیایی، بهینه سازی مدیریت ریسک مخاطرات آفت کشهای شیمیایی، جبران اثرات اجتناب ناپذیر اثرات غیر مستقیم آفت شیمیایی و توجه به بعد پایداری اجتماعی در مدیریت کنترل آفات باعث کشاورزی پایدار می شود.

حداقل رساندن استفاده از آفت کشهای شیمیایی با اصلاح قوانین ملی حفظ نباتات

لطیفیان افزود: در گام اول به صورت قانونی دفعات استفاده از آفت کشهای های شیمیایی و مقادیر مورد استفاده باید به حداقل برسد. با وجود فشار شدید اقتصادی دربخش تولیدات گیاهی و قیمت های مناسب برایآفت کشهایشمیایی، انگیزه هایکافی برای کشاورزان در اتخاذ رویکرد صحیح کاهش مصرف سموم وجود نداشته و تنها راه آنوضع الزامات قانونی برای به حداقل رساندن مصرف آفت کشهای شیمیایی است. این امر همچنین نیازمند تعامل سریع بین متخصصان و سیاست گذاران در مورد “قانون حداقل استفاده از آفت کش های شیمیایی” از منظر جامعه ذینفعان است. این الزام را می توان تحت عنوان “قانون عملکرد خوب برای حفاظت از گیاهان” مورد بررسی و تصویب مراجع قانونگذاری قرار داد که براساس آنالزام رعایتقانون در مورد استفاده از آفت کشهایشیمیایی فراهم گردد.

شناسایی ، اندازه گیریو حذف “نقاط کور” در ارزیابی مخاطرات آفت کش های شیمیایی

عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات علوم باغبانی کشور گفت: در گام دوم ما اساساً متعهد به استفاده از علم روز برای به حداقل رساندن مخاطرات آفت کشهای شیمیایی هستیم. فرآیندصدور مجوز برایآفت کشهایشیمیایی مستلزم حذف “نقاط کور” و ضعف در ارزیابی خطرات زیست محیطی آنها است. عدم قطعیت قابل ملاحظه ای در مورد نمایان بودن نتایج محاسبات باقی مانده آفت کشهایشیمیایی در خاک، آبهای زیرزمینی و آبهای سطحی وجود دارد.

به گفته وی، بهبود ارزیابی ریسک های زیست محیطی مستلزم توسعه مستمر اصولی است که بر اساس آنپیاده سازی تحولات علمی در الزامات آزمایش مناسب اثرات جانبی و زیست محیطی آفت کشها در نظر گرفته شود.. مسئولیت اینموضوع، با اصلاح روند صدور مجوزهای مصرف آفت کشها، بر عهده واحدهای دولتی است که در سلامت جامعه و محیط زیست وظیفه مند می باشند.

بهینه سازی مدیریت ریسکمخاطرات آفت کشهای شیمیایی

وی درباره گام سوم مبارزه با آفات اظهارداشت: اگر استفاده از آفت کشهای های شیمیایی در شرایط تولید برخی از محصولات استراتژیک برای دفاع از امنیت غذایی اجتناب ناپذیر است، باید از آنها با کاربرد فناوری های مناسب موجود و با در نظر گرفتن کلیه گزینه های اقتصادی توجیه پذیربر مبنای اصول مدیریت ریسک در مدیریت تلفیقی آفات استفاده بهینه کرد. برای کاهش آلودگی محیط زیست، هیچ گونه استراتژیبدون در نظر گرفتن اثرات جانبی آننباید اتخاذ شود. کلیه گزینه های موجود به خصوص مواردی که طی برنامه نوآورانه حاصل از تحقیقات و شرکت های دانش بنیان معرفی می شوند می بایست باحمایت از طریق پرداخت یارانه مناسب یا اعطای اعتبار مالیاتیکه برای پذیرش فناوری مدرن ضروری هستند، در نظر گرفته شوند.

جبران اثرات اجتناب ناپذیر اثرات غیر مستقیمآفت شیمیایی

عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات علوم باغبانی کشور تصریح کرد: یکی از اثرات غیر مستقیم استفاده ازآفت کشهایهای شیمیایی کاهش تنوع زیستی در چشم انداز کشاورزیپایدار است. حذف شدید علف های هرز مزرعه توسط علف کش ها و حشرات زمین های کشاورزی توسط حشره کش ها منجر به کاهش منابع غذایی حیوانات وحشی می شود. در نتیجه، آنها قادر به تولید مثل موفق نیستند و جمعیت آنها کاهش می یابد.

لطیفیان اظهارداشت: در گذشته، چنین تأثیراتی بر روی شبکه های غذایی و زیستگاه ها نادیده گرفته می شد یا ارتباط آنها دست کم گرفته می شد اما در سالهای اخیر مورد توجه بیشتری قرار گرفته اند. با این حال ، هنوز هیچ روش هماهنگی در سطح کشور برای ارزیابی تأثیرات غیر مستقیم آفت کشهای ها بر تنوع زیستی وجود ندارد. تصویب الزامات قانونی برای حفاظت از تنوع زیستی در برابر اثرات غیر مستقیم آفت کشها باید فوراً در دستور کار قرار گیرد. پیش شرط استفاده از آفت کشهای ها با خطر بالای آثار غیر مستقیم بر تنوع زیستی باید وجود مناطق جبران اکولوژیکی باشد که شامل مناطقی در سطح مزرعه است که کنترل شیمیایی اعمال نمی شود.

به گفته وی، چنین مناطق جبرانی می تواند شامل مناطق کنار گذاشته شده، حاشیه هایمزارع و مناطق کاشته شده محدود شده باشد. مناطق جبران خسارت زیست محیطی باید حداقل فون و فلور معمولی زمین های کشاورزی را برای تغذیهدر شبکه غذایی زیست بوم منطقه ارائه دهند.

توجه به بعد پایداری اجتماعیدر مدیریت کنترل آفات

عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات علوم باغبانی کشور گفت: در گام پنجم فعالیتهای بخش خصوصی ممکن است در بسیاری از موارد منافع کلان اقتصادی را به همراه داشته باشد، اما می تواند هزینه هایی را برای عموم مردم به دنبال داشته باشد. در حالت ایده آل، کشاورزی پایدار بایدبتواند توزیع عادلانه منافع و هزینه های فعالیتهای کنترل آفات را برای جامعه امروز و نسلهای آینده به حداکثر برساند.

وی اضافه کرد: این که آیا آفت کشهای شیمیایی فعلی این الزام را برآورده می کند یا خیر موضوع بحث داغی است که لازم است در برنامه ریزی کلان حفظ نباتات کشور مورد توجه ویژه قرار گیرد. سئوالات اساسی عبارتند از: آیا مزایای اجتماعی بیشتر از هزینه های اجتماعی است؟ آیا منافع و هزینه ها به طور عادلانه بین ذینفعانشامل تولیدکنندگانآفت کشهای شیمیایی، کشاورزان، تجار، مصرف کنندگان وهمه شهروندان ، مالیات دهندگان و نسل های آینده توزیع می شود؟

به گفته لطیفیان، توجه تنها به مزایای کلان اقتصادی بدون در نظر گرفتن هزینه های اجتماعی “اثرات رفاهی مثبت” آفت کشهای شیمیایی را در کشاورزی پایدار نشان نمی دهد. زیرا این هزینه ها به طور کامل در قیمت مواد غذایی منعکس نمی شوند. یکی از دلایل اصلی این است که چرا قیمت خرده فروشی مواد غذایی معمولی بسیار پایین تر از قیمت محصولات غذایی ارگانیک است این است که اکثر مصرف کنندگان هنگام انتخاب کالاهای ارزان قیمت و معمولیاز هزینه ای که قبلا با از دست دادن سلامت خود پرداخت کرده اند آگاه نیستند.مصرف کنندگان و عموم شهروندان در نهایت بهای غیرمستقیمی که می پردازند به طور قابل توجهی بیشتر از قیمت نقدیغذای خریداری شده است.