اقتصاد ایران درگیر تکرار دوره‌های تورمی نظام بانکی
نائب رئیس اول کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق بازرگانی ایران اظهار کرد: اقتصاد ایران به صورت منظم درگیر در دوره‌های تورمی تکرارشونده در نظام بانکی بوده است که در این دوره به صورت جدی‌تری در حال وقوع است.
به گزارش پایگاه خبری تولید و اقتصاد(تولیدآنلاین)، حسن فروزان‌فرد گفت: کشور از سال ۹۶ تاکنون به طور مستمر درگیر در تورمی بوده که نرخ آن بالا و قابل توجه بوده است و به نوعی در میانگین نرخ تورم سالانه رکوردار جهانی بوده‌ایم. در این میان منابع بانکی کشور متناسب با نرخ تورم رشد نداشته و محدودیت‌هایی را برای نظام بانکی در ارایه تسهیلات ایجاد کرده است.
تعیین نرخ سود بانکی نه براساس عرضه و تقاضا که بر پایه رسمی و تعیینی است
وی افزود: همچنین در شرایطی تورمی قرار داریم که نرخ‌گذاری سود به صورت رسمی و قانونی انجام می‌شود و تعیین آن براساس عرضه و تقاضا نیست. در کشور ما تعیین نرخ بهره بر اساس تنظیمات خاصی صورت می‌گیرد. تورم سالیانه براساس آمار‌های رسمی بیش از ۴۵ درصد است، اما در تعیین نرخ بهره تسهیلات صحبت از ۱۸ تا ۲۳ درصد می‌شود.
نرخ بهره متناسب با تغییرات واقعی قیمت پول نیست
نائب رئیس اول کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق بازرگانی ایران خاطرنشان کرد: معنای شرایط کنونی این است که هم منابع بانک‌ها رشد نمی‌کند و هم بانک‌ها از وام‌دهی حتی اگر مکانیزم بازگشت عالی باشد، منفعت اقتصادی حاصل نمی‌کنند به این دلیل که به صورت مداوم ارزش پول در حال کاهش است و نرخ بهره متناسب با تغییرات واقعی قیمت پول نیست.
وی افزود: وضعیت کنونی هم منابع بانکی را محدودتر می‌کند و هم صف متقاضیان درخواست وام را طویل‌تر می‌کند، چون در اقتصادی که نرخ سود بانکی حدود ۲۰ و نرخ تورم بیش از ۴۰ درصد است تسهیلات‌گیرنده برنده است. این وضعیتی غیرمتعادل است و در وضعیت غیرمتعادل پایداری از دست می‌رود.
فروزان‌فرد خاطرنشان کرد: بانک‌ها تلاش می‌کنند از وضعیت منابعشان حفاظت کنند و اگر این اقدام را انجام ندهند وضعیت ترازنامه‌اشان به گونه‌ای واژگون می‌شود که بانک مرکزی جلوی آن‌ها را می‌گیرد بنابراین مجبور هستند که میزان وام‌دهی خود را کمتر و محدودتر کنند و منابع خود را به سمتی سوق دهند که حداقل بتواند نرخ تورم را پوشش دهد. بانک‌ها به سمت خرید املاک و شعبات اضافه‌تر می‌روند و وارد سرمایه‌گذاری‌های مستقیم می‌شوند، چون می‌خواهند منابعشان تورم را پوشش دهد و قسمتی از دارایی‌هایشان در فضایی قرار بگیرد که تورم را پوشش می‌دهد.
نائب رئیس اول کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق بازرگانی ایران افزود: این وضعیت که دشواری‌هایی را هم ایجاد می‌کند پایداری جدی تورم به صورت تکرارشونده در فاصله چندسال گذشته است. تقریبا از نیمه دوم سال ۹۶ به بعد درگیر در تورم تکرارشونده بیش از ۴۰ درصد هستیم که تمام تنظیمات را به هم می‌زند.
فروزان‌فرد عنوان کرد: آنچه که با آن مواجه هستیم حاصل یک دوره بلندمدت تورمی است که تنها دوره تورمی ما نیست و با چند سال فاصله دوره تورمی قبل‌تر وجود داشته که در دوره ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد بوده است.
اقتصاد ایران به صورت منظم درگیر در دوره‌های تورمی تکرارشونده بوده است
وی ادامه داد: اقتصاد ایران به صورت منظم درگیر در دوره‌های تورمی تکرارشونده در نظام بانکی بوده است که در این دوره به صورت جدی‌تری در حال وقوع است.
فروزان‌فرد تصریح کرد: بانکداران منابع ریالی در اختیار دارند که ارزش آن‌ها هر روز در حال کاهش است و اگر تسهیلاتی بدهند که در بهترین حالت بدون تاخیر برگردد قادر به پوشش نیمی از تورم هم نیست بنابراین تحریک می‌شوند که آن‌ها را تبدیل به دارایی‌های ثابت کرده یا در شرکت‌های زیرمجموعه خود هزینه کنند تا کمبود نرخ بهره را جبران کنند.
آمادگی کمتر بانک‌ها برای پرداخت تسهیلات به بخش خصوصی واقعی
وی خاطرنشان کرد: اعداد و آمار نشان می‌دهند که در طول سال‌های اخیر هر چه به سمت جلو حرکت کرده‌ایم بانک‌ها آمادگی کمتری برای پرداخت تسهیلات به بخش خصوصی واقعی داشته‌اند. بخشی از شرایط کنونی نیز به خود دولت برمی‌گردد دولت مجموعه‌ای از موارد قانونی و غیررسمی قانونی را به بانک‌ها تحمیل می‌کند.
نائب رئیس اول کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق بازرگانی ایران افزود: همچنین بانک‌ها مکلف به ارایه تسهیلات اجباری که با اهداف فرهنگی یا اجتماعی هستند مانند وام فرزندآوری یا وام ازدواج و … که تکالیف آن‌ها در قوانین بودجه یا برنامه‌ای قید می‌شود و ارقام آن نیز قابل توجه است.
نظام بانکی ناتوان از تامین نیاز فعالان اقتصادی کشور
نائب رئیس اول کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق بازرگانی ایران خاطرنشان کرد: بخشی از تسهیلات نیز رسمی نبوده، اما به صورت غیررسمی به بانک‌ها تکلیف می‌شود که از جمله آن‌ها خرید اوراق توسط بانک‌ها است که بانک‌ها بنا به خواست دولت مجبور به خرید آن هستند بنابراین منابع کشور با هدف رفتار اقتصادی توسط بانک‌ها اداره نمی‌شود و بخشی از منابع درگیر قیمت‌گذاری‌های رسمی و درخواست‌های غیررسمی حاکمیت است که در کنار آن‌ها ناکارآمدی‌ها و تعارض منافع که در فضای بانکی وجود دارد اگر به رسمیت شناخته شود مشخص است که نظام بانکی ناتوان از تامین نیاز فعالان اقتصادی کشور است.
توسعه‌نیافتگی بازار سرمایه و تمرکز تامین منابع توسط بانک‌ها
وی ادامه داد: نکته قابل توجه دیگر این است که تمرکز نظام تامین سرمایه در کشور بر روی بانک‌ها است. بازار سرمایه در کشور ما به اندازه کافی توسعه پیدا نکرده است و منابع کافی در آن وجود ندارد و گاهی بازیگران اصلی بازار سرمایه بیشتر بانک‌ها و وابستگان به آن‌ها هستند.توسعه‌نیافتگی بازار سرمایه و تمرکز تامین منابع توسط بانک‌ها، عقب‌ماندگی نرخ سود از تورم و تلاش بانک‌ها برای حفظ منابعشان موجب شده تا بخش خصوصی و تولید در کشور ناتوان از دریافت تسهیلات در سیستم بانکی باشد.
فروزان‌فرد خاطرنشان کرد: قسمتی از منابع بانک‌ها در بازار سرمایه است. البته نه بازار سرمایه مستقلی که در آن صندوق‌های بازنشستگی و بیمه‌ها که منابع مالی خوب دارند حضور داشته باشند تا آن بازار سرمایه به بخشی از نیاز تامین سرمایه کمک کند. بازار سرمایه کوچک که عمده بخش خصوصی ما نیز راهی به آن ندارند در کنار محدودیت‌هایی که برای تامین منابع با محوریت بانک‌ها وجود دارد شرایط را اینگونه دشوار کرده است.
قطع ارتباطات بین‌المللی و عدم امکان استفاده از منابع خارجی
نائب رئیس اول کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق بازرگانی ایران افزود: در کوتاه‌مدت با حفظ وضعیت تورمی و قطع رابطه‌ای که در تعاملات بین‌المللی وجود داشته و امکان استفاده از منابع بین‌المللی وجود ندارد اتفاقات مثبتی قابل پیش‌بینی نیست. اگر ارتباطات بین‌المللی برجا بود و امکان ارتباطات با بانک‌های جهانی برقرار بود این امکان وجود داشت که خرید و فروش‌ها از طریق گشایش ال سی انجام شود و فشار کنونی بر بانک‌ها نیز از بین می‌رفت. در وضعیت کنونی از تامین مالی خارجی نیز بی‌بهره هستیم.
وی اظهار کرد: حتی تولیدکنندگانی که ظرفیت تولید بین‌المللی دارند و می‌توانند با «ال سی» مناسب تامین مالی انجام دهند امکان تامین مالی را در وضعیت کنونی ندارند.
افزایش نرخ بهره زمینه‌های پیچیده‌ترشدن بحران را فراهم می‌کند
فروزان‌فرد در پاسخ به این پرسش که ساختار اقتصاد ایران آمادگی نزدیک‌تر کردن نرخ سود بانکی به نرخ تورم را دارد، خاطرنشان کرد: ضرب‌المثل ارزشمند ایرانی هست که می‌گوید مرغی که انجیر می‌خورد نوکش کج است، به این معنا که راه‌حل‌های زیادی وجود دارد، اما هر یک بستر و فروضی دارد. در وضعیتی که اقتصاد کشور در حال حاضر دارد ممکن است افزایش نرخ بهره زمینه‌های پیچیده‌ترشدن بحران را نیز فراهم کند.
وی ادامه داد: اقتصاد ایران یک وضعیت چندوجهی از مشکلات دارد. از یک سو ارتباطات بین‌المللی وجود ندارد و زمینه جذب منابع بین‌المللی خارجی وجود ندارد و اگر فضای جذب وجود داشت می‌توانست زمینه جذب منابع بین‌المللی را برای ما فراهم کند.
نائب رئیس اول کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق بازرگانی ایران خاطرنشان کرد:ایران در شرایطی خاص قرار دارد. در عضو کشوری مانند ترکیه از طریق فعالیت بر روی نرخ بهره تلاش کرده‌اند تا شرایط تورمی را بهبود دهند. تعاملات بین‌المللی ترکیه گسترده بوده و بازار پول و سرمایه این کشور مستقل از بازار‌های پول اطراف خود نیست.
درمان‌های شناخته‌شده گاهی برای اقتصاد ما آسیب‌زا هست
وی عنوان کرد: اقتصاد ایران به دلایل متعدد ویژه و خاص شده و درمان‌های شناخته‌شده گاهی برای اقتصاد ما آسیب‌زا هست و مطابق با ضرب‌المثل معروف ایرانی که می‌گوید «سرک‌انگبین صفرا فزود»، بسیاری از روش‌ها و راهکار‌های موفق ممکن است در وضعیت کنونی اقتصاد ما امکان به کارگیری نداشته باشند./آنا
